Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε στά 1541 μ.Χ. στο Φόδελε του Ηρακλείου στην Κρήτη. Τα πρώτα του παιδικά χρόνια τα περνά μέσα σέ μια λαγκαδιά, μ' ένα ποτάμι να τη διασχίζει κυλώντας μέσα απο ένα δάσος με πορτοκλιές και αιωνόβια πλατάνια.
Σ' αυτό το ειδυλλιακό περιβάλον, δημιουργήθηκαν οι προυποθέσεις γιά τη διαμόρφωση του ιδιόμορφου χαρακτήρα του. Το βυζαντινό εκκλησάκι της Παναγιάς του δίνει το ερέθισμα να ασχοληθεί με την αγιογραφία και να εκφραστεί μ' αυτήν.
Αργότερα στο Χάνδακα θα μαθητεύσει κοντά σε Σιναϊτες μοναχούς- δασκάλους στο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, όπου θα τελειοποιείσει τεχνικά το ταλέντο του.
Διδάσκεται τη Βυζαντινή τεχνοτροπία στη τέχνη της φορητής εικόνας και επηρεάζεται από τη Κρητική Σχολή, βρίσκοντας τίς πρώτες εκφραστικές φόρμες του.
Γύρω στα 1566, φτασμένος "ζγουράφος" πιά και σε ηλικία 25 ετών θα αναζητήσει την ανάδειξη του ταλέντου του σε άλλους ορίζοντες.
Πρώτος σταθμός η Βενετία όπου του δίνεται η ευκαιρία να μαθητεύσει κοντά στον Τιτσιάνο και να δουλέψει με μεγάλους ζωγράφους της ώριμης αναγέννησης όπως ο Τιντορέττο, ο Βερονέζε, ο Μπασάνο καί άλλους.
Επόμενος σταθμός η Ρώμη όπου φτάνει στα 1570, και ασχολείται εκτός από τη ζωγραφική και με την αρχιτεκτονική και γλυπτική. Ομως παρά τις γνωριμίες του με ζωγράφους όπως ο Μπαρότσιο, ο Πομαρέντσι και ο Βαζάρι, ο "αιώνιος εξόριστος" θα κρίνει οτι δέν του παρέχονται οι δυνατότητες ανάδειξης του ταλέντου του και το 1572 θα φύγει για την Ισπανία.
Στη Μαδρίτη του παρεχόταν η ευκαιρία να δουλέψει γιά το βασιλιά Φίλιππο Β' στην εικονογράφηση του ανάκτορου του Εσκοριάλ. Η αντίληψή του όμως γιά την τέχνη καί την απόδοση των θεμάτων δεν θα τύχει της ανάλογης κατανόησης από το Φίλιππο και έτσι το 1577 έρχεται στο Τολέδο.
Στο Τολέδο, πού την εποχή αυτη ήταν το μεγαλυτερο θρησκευτικό καί πνευματικό κέντρο στην Ισπανία, ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ήρθε γιά να ζωγραφίσει το εικονοστάσιο του Σάντο Ντομίνγκο ελ Αντίγκονο.
Το 1584 αποφασίζει να μείνει οριστικά στο Τολέδο, που το αγάπησε σάν δεύτερη πατρίδα.
Εδώ γνώρισε την Τζερόνυμα ντε λα Κουέμπας, τη γυναίκα που μαζί της απέκτησε ένα γυιό, το Γιώργη- Εμμανουήλ.
Στο Τολέδο μεγαλούργησε το ταλέντο του και δεν σταμάτησε να εργάζεται παρά μόνο όταν πέθανε το 1614.
Η τέχνη του
Η τέχνη του Θεοτοκόπουλου είναι καρπός ιστορικών συνθηκών από τη μία πλευρά και από την άλλη της μεγαλοφυίας του καλλιτέχνη.
Τα καλλιτεχνικά ρεύματα των τόπων πού έζησε καί επισκέφθηκε (Κρήτη - Βενετία - Μαδρίτη - Τολέδο) όπως και οι πολιτικές καί θρησκευτικές συνθήκες της εποχής του, επιδράσανε στη διαμόρφωση της τέχνης του.
Η σχέση του με τη Κρητική Σχολή είναι δύσκολο να διευκρινιστεί, αν και είχε διδαχθεί τη τέχνη της φορητής εικόνας με την Κρητική τεχνοτροπία.
Το απόλυτα τεκμηριωμένο έργο του ωστόσο φανερώνει στενή εξάρτηση από τη Βενετσιάνικη σχολή του 16ου αιώνα. Είναι εύκολο να σημειωθούν επιδράσεις από τη δουλειά του Τιτσιάνο αλλά μεγαλύτερη συγγένεια παρατηρείται με το έργο του Τιντορέττο. Η αντινατουραλιστική απόδοση του σκιοφωτισμού της ανθρώπινης μορφής και του χώρου στο έργο του Βενετού αυτού ζωγράφου επηρέασε σημαντικά τη τεχνοτροπία του Γκρέκο.
Εργα του της Κρητικής περιόδου θεωρούνται "Η Προσκύνηση τών μάγων" του Μουσείου Μπενάκη καί
ένα τρίπτυχο στην πινακοθηκη Εστέντε της Μοντένα.
Εργα της Βενετσιάνικης περιόδου είναι, "Η Δευτέρα Παρουσία", "Δομηνικανός Αγιος",
"Η θεραπεία του τυφλού", "Ο λεγόμενος Στέφανος", κλπ.
Η Ρωμαϊκή περίοδος στην καλλιτεχνική σταδιοδρομία τού Γκρέκο δέν άφησε δυνατή σφραγίδα στο έργο του, όπως συνέβη με τη περίοδο της Βενετίας.
Τα καλύτερα έργα του Θεοτοκόπουλου ανήκουν στην Ισπανική περίοδο. Εργα της περιόδου αυτής είναι: "Η Μετάσταση της Θεοτόκου", "Η Αγία τριάδα", "Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος", "Ο Ιωαννης ο Ευαγγελιστής", "Ο Χριστός που σηκώνει το Σταυρό", "Η Ανάσταση τού Χριστού", καί πολλά άλλα.
Στην περίοδο αυτή ανήκουν και τα πιό ονομαστά έργα του, μερικά από τά οποία είναι:
"Η ταφή τού Κόμητος Οργκάθ", "Εσπόλιο", δηλαδή ο διαμερισμός των ιματίων τού Χριστού, "Τό Μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου", "Ο Θάνατος τού Λαοκόοντα", "Η Πέμπτη σφραγίδα της Αποκαλύψεως", "Η Προσκύνηση τού Αγίου Ονόματος του Ιησού Χριστού", "Το Τολέδο σε καιρό καταιγίδας" καί πολλά άλλα.
Δείγμα από το έργο τού ζωγράφου:
Το Τολέδο χάρισε στόν Θεοτοκόπουλο το ήσυχο ειδυλλιακό περιβάλλον πού ο νοσταλγός ζωγράφος αναζητούσε ενθυμούμενος τον τόπο πού τον γέννησε και εδώ μπόρεσε να εκφράσει τη μυστικοπαθή ιδιοσυγκρασία του. Η οδύνη καί η νοσταλγία του εκφράζονται σε εκείνους τούς σκουρόχρωμους εωσφορικούς τόνους. Τό τοπίο καί τη φύση πού τον γέννησε τη θυμάται και τη ξαναδίνει σε ατέλειωτες παραλλαγές μιάς υπερβατικής Κρητικής σχολής μοναδικής, μοναχικής, δικής του χωρίς επιγόνους.
Στό έργο του κύρο μέσο έκφρασης είναι το χρώμα. Ο ζωγράφος εγκαταλείπει βαθμιαία τα ζεστα χρώματα πού αγαπούν οι συνάδελφοι του αυτήν την εποχή καί χρησιμοποιεί ψυχρά χρώματα σε πρασινογάλαζους τόνους με σεληνιακές αντάυγιες. Τα ψυχρά χρώματα, ο σκληρός φωτισμός, η ελεύθερη πινελλιά υπογραμμίζουν το βαθύτερο περιεχόμενο των έργων του και το ξεχωρίζουν από τίς δημιουργίες της Αναγέννησης και τού Μανιερισμού.Γενικά πάντως τό έργο του εντάσσεται μέσα στα πλαίσια του μανιεριστικού κινήματος ενώ με τα τελευταία έργα του εκδηλώνει εξπρεσιονιστικές τάσεις γιά τίς οποίες θεωρείται πρόδρομος σε μοντέρνα κινήματα. Τό έργο τού ΓΚΡΕΚΟ αναφέρεται κυρίως σε θρησκευτικά θέματα, περιλαμβάνει ωστόσο και ένα μεγάλο αριθμό πορτραίτων.
Στα κατάλοιπα του βρέθηκαν 115 πίνακες, 15 σκίτσα καί 150 σχέδια.
[Ηράκλειο] [Φόδελε] [Ιστορικό Μουσείο]
Η σελιδα αυτή είναι προσφορά τή Κοινότητας Φόδελε